Του Αχιλλέα Ροδίτη | Αχαϊκή Πολιτεία

Την Πέμπτη έχουμε τ’ Αγιαντρεός, όπως λέμε εμείς οι Πατρινοί… Ο πολιούχος προστάτης της πόλης, ο Άγιος Ανδρέας, ο ψαράς από την Βηθσαϊδά της Γαλιλαίας, αδελφός του Αποστόλου Πέτρου και γιος του Ιωνά. Ο Πρωτόκλητος, διότι πρώτος εκλήθη να ακολουθήσει τον Ιησού. Και Μαρτύρησε στην Πάτρα, ακριβώς σε αυτό το σημείο που ήταν ο τάφος του κι όπου κτίστηκε ο πρώτος, ο «παλαιός» Ναός.

Κτίστηκε το 1843. Οι εργασίες άρχισαν 7 χρόνια πριν. Δίπλα ακριβώς είναι το πηγάδι όπου δίδασκε ο Απόστολος Ανδρέας. Εκεί που προϋπήρχε η πηγή της Θεάς Δήμητρας και λειτουργούσε μαντείο αρρώστων. Και εκεί ακριβώς Σταυρώθηκε.

O Νέος Ιερός Ναός εγκαινιάστηκε Σεπτέμβρη του 1974 απ’ τον Αρχιεπίσκοπο Σεραφείμ, με διαστάσεις: 60 μέτρα μήκος, 52 μέτρα πλάτος και 46 μέτρα ύψος. Το συνολικό εμβαδόν της εκκλησίας είναι 2.500 τ.μ. και η χωρητικότητά του, άνω των 8.000 ατόμων. Ο Σταυρός στον τρούλο έχει ύψος 5 μέτρα, στη μέση 12 καμπαναριών. Η Αγιογράφηση άρχισε το 1985, διεκόπη το 1993 και συνεχίστηκε το 2006 με πρωτοβουλία του Μητροπολίτη Πατρών Χρυσοστόμου.

ΧΡΟΝΙΚΟ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΣΕ ΤΙΤΛΟΥΣ:

• 1895: ορίστηκε Επιτροπή ανέγερσης του ναού
• 1901: προκηρύχτηκε διεθνής διαγωνισμός για την εκπόνηση των αρχιτεκτονικών σχεδίων του ναού
• 1η Ιουνίου 1908: πραγματοποιήθηκε η θεμελίωση του ναού από τον βασιλιά των Ελλήνων Γεώργιο Α
• 1910: η ανέγερση σταματά λόγω αστάθειας υπεδάφους
• 1930: η ανέγερση ξεκινά και πάλι
• 1934: ανυψώθηκε ο τρούλος. Μετά, ο πόλεμος και η οικονομική κατάσταση δυσκόλεψε και επιβράδυνε την οικοδόμηση
• 1938: το έργο σταμάτησε ξανά
• 1955: η ανοικοδόμηση άρχισε και πάλι αφού λύθηκε το οικονομικό πρόβλημα με την επιβολή μικρής φορολόγησης στον λογαριασμό του ηλεκτρικού ρεύματος
• 26 Σεπτεμβρίου 1974: Επίσημα εγκαίνια

ΕΠΑΝΑΚΟΜΙΔΗ

ΤΙΜΙΑΣ ΚΑΡΑΣ

Μέσα 4ου αιώνα: Ο Αυτοκράτορας Κωνσταντίνος μετεφέρει το Άγιο Λείψανο στο Ναό Αγίων Αποστόλων στην Κωνσταντινούπολη. Αλλά όταν οι Φράγκοι κατακτούν την Πόλη, το Λείψανο μεταφέρεται στην Ιταλία. Και παραμένει εκεί ως τις 26 Σεπτεμβρίου 1964 που η Τίμια Κάρα επιστρέφει στην Πάτρα.

Για να γίνει αυτό είχαν αρχίσει πιέσεις από το 1962.  Δήμος Πατρέων και Ιερά Μητρόπολη Πατρών προσπαθούσαν να πείσουν την Ρώμη για το χρέος να αποδώσει τον «Θησαυρόν των Πατρέων» στην πόλη του Μαρτυρίου του Απόστολου. Ο Πάπας Παύλος ΣΤ’ δέχεται και στις 26 Σεπτεμβρίου 1964 αντιπροσωπεία του με επικεφαλής τον Καρδινάλιο Μπέα συνοδεύουν την Τίμια Κάρα απ’ τον Άγιο Πέτρο του Βατικανού στην Πάτρα, παραδίδοντάς την στον Μητροπολίτη Πατρών Κωνσταντίνο.

Η υποδοχή έγινε στην πλατεία Τριών Συμμάχων παρουσία χιλιάδων πιστών, 20 Αρχιερέων, του Προέδρου της Κυβέρνησης Γεωργίου Παπανδρέου και πολλών επισήμων. Από κει ξεκίνησε μεγαλειώδης πομπή μέχρι τον Ι.Ν. Αγίου Ανδρέου όπου ψάλθηκε Δοξολογία παρουσία της πριγκίπισσας Ειρήνης.

Ο ΣΤΑΥΡΟΣ «Χ»

9 Οκτωβρίου 1979: Ο Μητροπολίτης Πατρών Νικόδημος φθάνει στη Μασσαλία και συναντάται με τον πρόεδρο της Γαλλικής και Ρωμαιοκαθολικής Ιεραρχίας Δυτικής Ευρώπης, Καρδινάλιο Roger Etchegaray, ζητώντας του να επιστρέψει τον Σταυρό. Εκείνος δίνει την περίφημη απάντηση: «Εφ όσον εκ Πατρών εκομίσθη ενταύθα, ο Σταυρός ανήκει εις Πάτρας».

18 Ιανουαρίου 1980: Πολεμικό αεροσκάφος αναχωρεί προς Γαλλία.

19 Ιανουαρίου  1980: Ο Σταυρός φθάνει στο αεροδρόμιο Άραξου. Γίνεται επίσημη υποδοχή από αντιπροσωπείες Ορθοδόξων και Ρωμαιοκαθολικών.

Ως την Φραγκοκρατία ο Σταυρός ήταν στην Πάτρα. Μεταφέρθηκε στη Δύση, αρχικά στο Δουκάτο της Βουργουνδίας και την Μονή Weaume. Έπειτα, στην Μονή Αγίου Βίκτωρος, στη Μασσαλία. Γλίτωσε από κλοπή στην Γαλλική Επανάσταση. Τμήματα του διασώθηκαν και τοποθετήθηκαν σε θήκη σχήματος… κανονικού Σταυρού.

Για το είδος ξύλου έγιναν μελέτες κι έδειξαν ότι είναι ξύλο Ελιάς που χρονολογείται στον 1^ο αιώνα.

Για τον τρόπο Σταύρωσης δεν υπήρχε ομοφωνία. Υπήρξαν αναφορές περί «προσηλώσεως» κι όχι «προσδέσεως», αφού στο δεξιό πέλμα του Αγίου υπήρχε ουλή από καρφί. Οι υμνογράφοι της Εκκλησίας μιλούν για «προσήλωσιν επί Σταυρού» ενώ παλαιοχριστιανικά έγγραφα έκαναν λόγο περί «προσδέσεως του Αποστόλου επί του Σταυρού»

Διαφορετικές και οι απόψεις για το σχήμα του Σταυρού. Αγιογραφίες και φορητές εικόνες σε Ναούς απεικονίζουν τον Απόστολο Ανδρέα πάνω σε κλασικό Σταυρό και μάλιστα με το κεφάλι προς τα κάτω. Επικράτησε όμως η άποψη της Σταύρωσης σε σχήμα «Χ». Να σημειωθεί όμως ότι κατά την μεταφορά του στην Πάτρα ήταν τοποθετημένος σε θήκη σχήματος κανονικού Σταυρού.

ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΦΩΤΟ:

• Τα θεμέλια του νέου Ιερού Ναού

• Η επιστροφή του Σταυρού, τη δεκαετία του ‘70

• Ο Μητροπολίτης Πατρών Κωνσταντίνος, στο βάθος ο Γ. Παπανδρέου

• Γκραβούρα με τον παλαιό Ιερό Ναό του Αγ. Ανδρέου, το 1915

• Το πηγάδι του Αποστόλου Ανδρέου

• Πρώτο σχέδιο για τον νέο Ιερό Ναό Αγίου Ανδρέου

• Φωτογραφία του 1955, με τον νέο Ιερό Ναό να βρίσκεται υπό κατασκευή

• Η πρώτη φάση της ανέγερσης του νέου Ιερού Ναού.