Ρωγμές: Άρθρο του Δρ Δημήτριου Γ. Μεταλληνού

ΑΡΘΡΟ του κ. Δημήτριου Μεταλληνού, Δρ Ιστορίας του τμήματος Ιστορίας του Ιονίου Πανεπιστημίου, πτ. Θεολογίας και Γερμανικής Φιλολογίας, Μέλους Ε.ΔΙ.Π. Ιονίου Παν/μίου, Δημοτικού Συμβούλου & υποψήφιου Ευρωβουλευτή με τη ΝΙΚΗ

Ρωγμές / Δρ Δημήτριος Γ. Μεταλληνός

Τατιάνα Γκορίτσεβα (1947-2025): πρότυπο σύγχρονης Ορθόδοξης Γυναίκας

Στις 23 Σεπτεμβρίου 2025 πέρασε στην αιωνιότητα μια σημαντική προσωπικότητα της σύγχρονης κοινωνίας μας. Η ορθόδοξη φιλόσοφος Τατιάνα Γκορίτσεβα. Γεννημένη το 1947 στο Λένινγκραντ, ολοκλήρωσε την εγκύκλιο παιδεία της και τις πανεπιστημιακές της σπουδές στο Τμήμα Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου της γενέτειράς της. Σπούδασε παράλληλα και Ραδιοτεχνία. Της ανατέθηκε να διδάξει μαρξιστική φιλοσοφία στην Ιατρική Σχολή του Λένινγκραντ. Προκάλεσε, όμως, έκπληξη στους φοιτητές της, γιατί σε πείσμα όλων των «καλών» σοβιετικών «ηθών», δίδασκε υπαρξιστική φιλοσοφία και γι’ αυτό της αφαιρέθηκε η εντολή διδασκαλίας. Αλλά και ο Σαρτρ και ο Καμύ δεν μπόρεσαν να της δώσουν το νόημα της ζωής. Γι’ αυτό το αναζήτησε μάταια στη Γιόγκα. Τελικά ανακάλυψε στην Κυριακή Προσευχή,  τον διάλογο αυτό του Χριστιανού με τον Θεό Πατέρα, ότι ο Πατέρας αυτός υπάρχει. Αυτή ήταν η αρχή μιάς νέας ζωής, που αναγεννήθηκε μέσα στα μοναστήρια και κοντά στους «στάρετς» και η οποία δεν της έδωσε μόνο χαρά, αλλά δημιούργησε και εχθρότητες, που την ανέκοψαν απ’ όλους τους παλαιούς της δεσμούς. Έγινε χριστιανή όταν ήταν 26 ετών και μαζί μ’ άλλες γυναίκες ίδρυσε το πρώτο Κίνημα Ορθοδόξων Γυναικών στη Σοβιετική Ένωση, ενώ παράλληλα οργάνωνε θρησκευτικά σεμινάρια εκδίδοντας στο πλαίσιο αυτό δύο περιοδικά στην παρανομία. Στις κοινωνικές της δράσεις υποστηριζόταν κι από τον σύζυγό της ποιητή Βίκτορ Κριβούλιν. Μετά από πολλές ανακρίσεις και συλλήψεις απελάθηκε το έτος 1980, ζητώντας άσυλο στο Παρίσι.

Στο συγγραφικό της έργο περιγράφει τα διάφορα στάδια του χριστιανικού της «γίγνεσθαι» και το πως βλέπει την πνευματική και κοινωνική αποστολή του κάθε Χριστιανού και της Εκκλησίας. Η Τατιάνα Γκορίτσεβα, ως ορθόδοξη πιστή, δεν χάνει την ευκαιρία να εκφράσει και τις εντυπώσεις της από την πρώτη συνάντησή της με τη «χριστιανική Δύση». Ο μακαριστός δάσκαλός μας (και) πατέρας Γεώργιος Μεταλληνός, υπήρξε το πρόσωπο που μετέφρασε, άρα γνώρισε στο ελληνόφωνο κοινό, το έργο της σημαντικής ρωσίδαςφιλοσόφου. Συγκεκριμένα μετέφρασε από τα γερμανικά το πρώτο της βιβλίο με τίτλο: «Πώς βρήκα τον Θεό στη Σοβιετική Ένωση. Αυτομαρτυρίαμιάς Καθηγήτριας της Φιλοσοφίας στο Λένινγκραντ», που εξέδωσε το έτος 1984 η Αποστολική Διακονία της Εκκλησίας της Ελλάδος. Σε μια περίοδο, που ακόμη κυριαρχούσε ο ψυχρός πόλεμος, ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Σεραφείμ, ο «δυναμικός Αντάρτης της Πατρίδας και της Πίστεως», ευλόγησε την έκδοση αυτή. Στον πρόλογό του ως μεταφραστής ο παπα Γιώργης Μεταλληνός σημείωνε τα εξής άκρως ενδιαφέροντα και στις ημέρες μας:

«Είχα τη χαρά να γνωρίσω προσωπικά την Τατιάνα Γκορίτσεβα. Ήταν το 1981, στο «Σεμινάριο Ορθόδοξου Λατρείας και Πνευματικότητας« της Ρωσικής Εκκλησίας της Διασποράς, στη Φραγκφούρτη της Δυτικής Γερμανίας. Η Τατιάνα Γκορίτσεβα μόλις είχε έλθει στη Δύση, διωγμένη από τη Σοβιετική Ρωσία, όπως είχε συμβεί παλαιότερα και με τον πατριώτη της Σολτζενίτσυν. Άκουσα με προσοχή τη δημόσια εξομολόγησή της για την επιστροφή της στον Χριστό και τα ορθόδοξα βιώματά της στα ρωσικά μοναστήρια. Τον θαυμασμό μου, όμως, για τις περιπέτειές της, που τις ζωγράφιζε με ιδιαίτερη δύναμη ο θερμός λόγος της σε άψογα γερμανικά, τον μετρίαζε ένας πονηρός λογισμός για την ειλικρίνεια της ορθοδοξίας της. Γι’ αυτό δεν δίστασα να της υποβάλω στο τέλος δημόσια μιάν ερώτηση: «Αν αυτή είναι η γνώμη σας για μίαν άθρησκη κοινωνία, στην οποία η ανθρώπινη συνείδηση καταπιέζεται φανερά, τι έχετε να πείτε για την αντίρροπη κοινωνία, στην οποία ο ατομισμός – πολιτικά κατοχυρωμένος -εκμεταλλεύεται τον συνάνθρωπο, με το προκάλυμμα μάλιστα της θρησκείας;». Η απάντησή της, αληθινά αποστομωτική και γνήσια ορθόδοξη–εκκλησιαστική, ήταν: «Και οι δύο αυτές κοινωνίες είναι στην εξουσία του Διαβόλου και δεν έχουν τίποτε κοινό με την Εκκλησία». Αυτός ήταν ο κύριος λόγος, που χωρίς κανένα δισταγμό, αλλ’ αντίθετα με χαρά και ευγνωμοσύνη, δέχθηκα να αναλάβω την μετάφραση του βιβλίου της, που τιμητικά μου εμπιστεύθηκε η Αποστολική Διακονία της Εκκλησίας της Ελλάδος…».

Μετά την επιτυχή πορεία του εν λόγω πονήματος της Γκορίτσεβα, ακολούθησε η μετάφραση – από τον παπα Γιώργη και τη θυγατέρα του καθηγήτρια Γερμανικών Αγγελική Μεταλληνού -του δεύτερου πονήματός της, με τίτλο «Η τρέλλα να είσαι Χριστιανός» από τις εκδόσεις «Ακρίτας» (1988). Ακολούθησαν κι άλλες μεταφράσεις βιβλίων της, ιδιαίτερα από τις εκδόσεις «Τήνος», καθιστώντας το πρόσωπό της ιδιαίτερα προσφιλές στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό.

Η Γκορίτσεβα υπήρξε πρότυπο διανοούμενης και πανεπιστημιακής διδασκάλου, διότι δεν έπαυσε ποτέ να εκφράζει με παρρησία και επιστημονικότητα τις φιλοσοφικές της θεωρήσεις, που εκ φύσεως προεκτείνονταν στην πολιτική και κοινωνική κριτική. Τοποθετείται απέναντι στη (δυτικο)ευρωπαϊκή κοινωνία, που τη γνώρισε μετά την απέλασή της. Εκφράζει έτσι την ακλόνητη πεποίθησή της ότι ούτε ο Υλισμός, ούτε ο Κομμουνισμός, αλλά ούτε και ο Κυνισμός, ανατολικού ή δυτικού τύπου, μπορούν να απελευθερώσουν τον άνθρωπο, παρά μόνο η χριστιανική Πίστη. Μιλούσε συχνά για την «αγία σαλότητα», δηλ. τους «δια Χριστόν» σαλούς. Θα κλείσουμε την αναφορά μας προς το ευλογημένο πρόσωπό της, με λίγα ταπεινά λόγια της:

«Κινητήρια δύναμη της ιστορίας δεν είναι ούτε η πάλη των τάξεων, ούτε τα οικονομικά συμφέροντα. Είναι η προσευχή, που κατευθύνει την ιστορία».

Αιωνία η μνήμη της και η ευγνωμοσύνη μας.