Δρ Δημήτριος Γ. Μεταλληνός: Ακρίβεια; Ακριβώς!

Μετά την 11.11.2011, όταν διορίστηκε (!) και δεν εκλέχθηκε πρωθυπουργός στη χώρα μας, μία διαδικασία που τερμάτισε ουσιαστικά την περίοδο της Μεταπολιτεύσεως, εισήλθαμε … πανηγυρικά στη μακρά περίοδο του «οικονομικού προστατευτισμού» (μνημόνια, επαίσχυντες συμβάσεις, κρατική υποτέλεια, ξεπούλημα και υποθήκευση της δημόσιας περιουσίας, δυσβάστακτες και άνομες δανειακές απαιτήσεις για το κράτος και τους Έλληνες πολίτες κ.λ.π.). Η ζοφερή αυτή κοινωνική πραγματικότητα των τελευταίων ετών οδήγησε το μεγαλύτερο τμήμα του λαού μας, να αναδείξει ως πρώτιστο κοινωνικό πρόβλημα την ακρίβεια (βλ. καλύτερα φτωχοποίηση των πολλών), δηλ. τη δυσκολία ή ακόμη και τη μη δυνατότητα οικονομικής κάλυψης των βασικών αναγκών του πολίτη και της οικογένειάς του.   

Καθημερινά καταγράφονται προβλήματα, που αναφέρονται στο εισόδημα και τις δαπάνες ιδιαίτερα των νοικοκυριών, όπου το μεγαλύτερο βάρος αφορά σ’ εκείνα με τα χαμηλότερα εισοδήματα (συνταξιούχοι, άνεργοι, ευπαθείς κοινωνικές ομάδες και εργαζόμενοι με χαμηλό μισθό). Ως εκ τούτου οι (κατ’ επίφασιν) καταναλωτές μειώνουν τις δαπάνες τους για ψυχαγωγία και προσωπικό χρόνο, ενώ προτιμούν να μαγειρεύουν περισσότερο στο σπίτι ή επιλέγουν την προμήθεια φθηνότερων (υπο)προϊόντων.

Συγκρινόμενη η Ελλάδα με τις υπόλοιπες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης σημειώνει μικρό μερίδιο των μισθών ως ποσοστό του ΑΕΠ (~35,1% έναντι –49%). Με άλλα λόγια οι εργαζόμενοι εισπράττουν μικρότερο μερίδιο της συνολικής “κοινωνικής πίτας”. Παρά τις αυξήσεις τιμών, οι απολαβές δεν ανέβηκαν αντίστοιχα, ώστε να αντισταθμίσουν την απώλεια αγοραστικής δύναμης. Σχετικές έρευνες μαρτυρούν, ότι πάνω από 65% των συμμετεχόντων θεωρούν τα τρόφιμα ως το βασικό πεδίο όπου “πονάει” η ακρίβεια, ενώ ακολουθούν από κοντά το οι δαπάνες για ρεύμα και ενοίκια κατοικιών.

Μία άμεση πρωτοβουλία θα έπρεπε να οδηγεί στη ρύθμιση τιμών και κερδών. Το κράτος οφείλει άμεσα να επιβάλει όρια στο μικτό περιθώριο κέρδους για βασικά αγαθά π.χ. γάλα βρεφικής ηλικίας κ.ά. Παράλληλα πρέπει να γίνονται εντατικοί έλεγχοι σε σούπερ μάρκετ, τιμοκαταλόγους, μείωση τιμών σε επιλεγμένα βασικά προϊόντα.

Περαιτέρω προτεινόμενα μέτρα στήριξης των νοικοκυριών, θα μπορούσαν να είναι:

• οι μειώσεις φόρων εισοδήματος για χαμηλά/μεσαία εισοδήματα και αντίστοιχη αύξηση στις εστίες παραγωγής «μαύρου χρήματος», με αλλαγές στην κλίμακα φορολογίας,
• η μείωση του ενεργειακού κόστους για ιδιαίτερα ευάλωτες ομάδες (κυρίως στη θέρμανση και το ρεύμα) και
• η αύξηση του κατώτατου μισθού/εργατικών αποδοχών, με ταυτόχρονη  προσπάθεια διασφάλισης αυτόματης αναπροσαρμογής μισθών, ούτως ώστε να μην υπολείπονται σε σχέση με την αύξηση των τιμών.

Το πρόβλημα της ακρίβειας, όμως, παρουσιάζεται ακόμη πιο οξύ στο Λεκανοπέδιο της Αττικής, όπου διαβιούν περισσότεροι από τους μισούς κατοίκους της χώρας. Οφείλουμε να επιδείξουμε προτεραιότητα στους πιο ακριβούς δήμους της Αττικής (βόρεια και νότια προάστεια), αφού στους συγκεκριμένους δήμους είναι υψηλά τα ενοίκια, υψηλότερο το κόστος ενέργειας και μεγαλύτερη ζήτηση υποδομών και μετακινήσεων. Αυτοί οι δήμοι υποφέρουν περισσότερο από την ακρίβεια, συγκριτικά με πιο απομακρυσμένες περιοχές. Με βάση τα στοιχεία  και τη δομή της οικονομίας/λειτουργίας των πόλεων, μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι:

• η Αττική δέχεται μεγαλύτερες πιέσεις ακρίβειας, ειδικά στους τομείς στέγασης/ακίνητα, ενέργεια, μετακίνηση, απ’ ό,τι πολλές επαρχιακές περιοχές,
• ένα νοικοκυριό στην Αττική, με το ίδιο εισόδημα και τις ίδιες καταναλωτικές συνήθειες, έχει μικρότερο “περιθώριο” αντίδρασης (μικρότερο “μαξιλάρι”) για να αποσβέσει αυξήσεις στα τρόφιμα ή άλλες υποχρεωτικές δαπάνες και
• οι διαφορές τιμών (μικρο-προϊόντων) που αναφέρονται σε πανελλαδικό επίπεδο (π.χ. καφές, γάλα, αναψυκτικά), συνήθως “βαραίνουν” περισσότερο τις πόλεις όπου οι μεταφορές, ενοίκια αποθήκης, κόστος διανομής είναι υψηλότερα.

Για να αντιμετωπιστεί, λοιπόν, η ακρίβεια στην Αττική, εκτός από τα προαναφερόμενα γενικά μέτρα, θα μπορούσαμε να προτείνουμε:

• τον διαρκή έλεγχο τιμών και διαφάνειας στην εφοδιαστική αλυσίδα,
• την ενίσχυση των μηχανισμών επιτήρησης της αγοράς, ώστε να αποτρέπονται αθέμιτες πρακτικές τιμολόγησης,
• την υλοποίηση προγραμμάτων εκσυγχρονισμού κατοικιών (θερμομόνωση, ηλιακά, έξυπνα συστήματα θέρμανσης/ψύξης), αφού στην Αττική υπάρχει μεγάλος αριθμός παλαιών κτιρίων,
• την ρύθμιση των τιμολογίων ενέργειας, ώστε να υπάρχει κοινωνικό τιμολόγιο με σταθερές χρεώσεις για την προστασία των ευάλωτων,
• την ενίσχυση των δημοσίων συγκοινωνιών, ώστε να είναι προσιτές και να μειώνεται το κόστος μετακίνησης,
• την ρύθμιση της αγοράς ενοικίων: προστασία μισθωτών, περιορισμοί σε υπερβολικές αυξήσεις στα ενοίκια με φορολογικά κίνητρα για ιδιοκτήτες που διατηρούν προσιτά ενοίκια,
• την ενίσχυση παραγωγής εγχώριων προϊόντων για βασικά τρόφιμα, ώστε να μειωθεί η εξάρτηση από εισαγωγές τρωτών ειδών (που επηρεάζονται από μεταφορικά/συναλλαγματικές διακυμάνσεις),
• την επένδυση στην καινοτομία και στις νέες τεχνολογίες για μείωση κόστους παραγωγής και
• την καλύτερη πληροφόρηση των καταναλωτών, με εκστρατείες ενημέρωσης, προκειμένου να γνωρίζει ο καταναλωτής για το τι αναζητά στην αγορά και να μπορεί να συγκρίνει τις τιμές.

Όλα τα ανωτέρω προτεινόμενα μέτρα, αποτελούν κυρίως μια ποσοτική αντιμετώπιση της ακρίβειας. Σκοπός, όμως, μίας δίκαιης πολιτείας, πρέπει να είναι η κάλυψη και των ποιοτικών στοιχείων. Εστιάζουμε στους αριθμούς, αντιμετωπίζοντας τους συμπολίτες μας ως αριθμούς, ενώ ξεχνάμε ότι ο κάθε συνάνθρωπός μας αποτελεί μοναδική και ξεχωριστή προσωπικότητα, με τις δικές της ανάγκες και δυνατότητες. Τα όποια μέτρα αντιμετώπισης της κοινωνικής αυτής απειλής, οφείλουν να προσανατολίζονται όχι στην εύκολη λύση των οριζόντιων μέτρων, αλλά εξειδικευμένα προς κάθε κοινωνική ομάδα, προκειμένου να μην αμφισβητείται το κράτος δικαίου, αλλά και η κοινωνική μέριμνα και προστασία των πολιτών. Να προσδώσουμε μια μόνιμη οικονομική ανάσα, ιδιαίτερα στους μη έχοντες και κατέχοντες. Να ξαναθυμηθούμε το κοινοτικό πλαίσιο διαβίωσης, χάριν του οποίου επέζησαν οι πρόγονοί μας κατά τις μακραίωνες Δουλείες σε Τούρκους και … Φράγκους.