Χ. Αλεξοπούλου: Εισηγήτρια στο νομοσχέδιο του Υπουργείου Ανάπτυξης για τις δημόσιες συμβάσεις

   Στην Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου της Βουλής τοποθετήθηκε ως εισηγήτρια η τ. Υφυπουργός Υποδομών και Μεταφορών, Βουλευτής ΝΔ Αχαΐας, Χριστίνα Αλεξοπούλου, κατά τη συζήτηση του σχεδίου νόμου του Υπουργείου Ανάπτυξης, με τίτλο: «Αναμόρφωση του πλαισίου για την επαγγελματική κατάρτιση υπαλλήλων που χειρίζονται δημόσιες συμβάσεις, του πλαισίου για την προετοιμασία και την ανάθεση δημοσίων συμβάσεων και την έννομη προστασία στον τομέα των δημοσίων συμβάσεων, του πλαισίου εθνικών υποδομών ποιότητας και του πλαισίου ίδρυσης, επέκτασης και εκσυγχρονισμού των μεταποιητικών δραστηριοτήτων στην Περιφέρεια Αττικής», που κατέθεσε στη Βουλή ο Υπουργός Ανάπτυξης, Τάκης Θεοδωρικάκος.

  Στην τοποθέτησή της, η Χριστίνα Αλεξοπούλου ανέδειξε τη σημασία του νομοσχεδίου για την ενίσχυση της διαφάνειας, τη διευκόλυνση της υγιούς ανταγωνιστικότητας και την επιτάχυνση των διαδικασιών υλοποίησης δημοσίων έργων, που αποτελούν κρίσιμο μοχλό ανάπτυξης για την ελληνική οικονομία.

Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της ομιλίας της:

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι.

Το υπό ψήφιση νομοσχέδιο αποτελεί προϊόν ενδελεχούς επεξεργασίας.

Στη νομοπαρασκευαστική διαδικασία συμμετείχε ομάδα εργασίας, όπου εκπροσωπήθηκαν τα συναρμόδια Υπουργεία Υποδομών και Υγείας, καθώς και η ΕΑΔΗΣΥ. Για πληθώρα διατάξεών του γνωμοδότησαν η ΕΑΔΗΣΥ και το Ελεγκτικό Συνέδριο. Εξ άλλου, έλαβε χώρα παραγωγικός δημόσιος διάλογος, στο πλαίσιο του οποίου υιοθετήθηκαν τουλάχιστον 10 προτάσεις πολιτών και ενδιαφερόμενων φορέων.

– Το αποτέλεσμα όλων αυτών ήταν ένα νομοσχέδιο άρτιο από νομοτεχνικής απόψεως και απολύτως κατάλληλο να εξυπηρετήσει τον πρωταρχικό στόχο της κυβερνητικής πολιτικής για εκσυγχρονισμό και ανάπτυξη της χώρας. 

– Τα δύο πρώτα μέρη του νομοσχεδίου αφορούν στις δημόσιες συμβάσεις, η επιτυχής ανάθεση και εκτέλεση των οποίων αποτελεί  βασική προϋπόθεση επιτυχίας της αναπτυξιακής προσπάθειας της Κυβέρνησης. Το υπό ψήφιση νομοσχέδιο αποτελεί έξοχο υπόδειγμα επίλυσης της δύσκολης εξίσωσης που αφορά στον συγκερασμό των αναγκών για διασφάλιση ταχύτητας, αλλά και, απόλυτης διαφάνειας.

– Το Α Μέρος του αφορά στον ακρογωνιαίο λίθο κάθε παρέμβασης που γίνεται προς τον σκοπό του εκσυγχρονισμού των διαδικασιών ανάθεσης και εκτέλεσης των δημοσίων συμβάσεων, δηλαδή στα πρόσωπα που θα την υλοποιήσουν. Οι ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις, καθιστούν, πλέον, επιτακτική την ανάγκη ανάθεσης του χειρισμού των δημοσίων συμβάσεων σε στελέχη που είναι σε θέση να τις παρακολουθούν. Δημιουργείται, λοιπόν, ένα ειδικό σώμα υπαλλήλων, δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου, που διαθέτουν τα ειδικά προσόντα τα οποία απαιτούνται στον εν λόγω, κρίσιμο, τομέα. Στα προσόντα αυτά συγκαταλέγονται η επιστημονική κατάρτιση, και οι γνώσεις ξένων γλωσσών και πληροφορικής. Οι υπάλληλοι αυτοί θα πιστοποιούνται, μετά από επιτυχή παρακολούθηση ειδικών επιμορφωτικών προγραμμάτων και θα εγγράφονται στο Μητρώο Επαγγελματιών Δημοσίων Συμβάσεων, στα μέλη του οποίου θα ανατίθεται, καταρχήν, ο χειρισμός των σχετικών υποθέσεων. Παράλληλα, δίνονται κίνητρα, οικονομικής και υπηρεσιακής φύσεως, για την εγγραφή στο ανωτέρω Μητρώο, ενισχύεται, όμως, και η διαφάνεια καθόσον προβλέπεται, ότι οι υπάλληλοι που εγγράφονται στο ανωτέρω Μητρώο θα υποβάλλουν, πλέον, δήλωση πόθεν έσχες. Τέλος, καλύπτεται ένα κενό αναντίστοιχο με τη σημασία των δημοσίων συμβάσεων στην οικονομική ζωή του τόπου, δηλαδή,  δημιουργείται, για πρώτη φορά, Τμήμα Δημοσίων Συμβάσεων στην Εθνική Σχολή Δημόσιας Διοίκησης.

– Με το Β Μέρος του νομοσχεδίου, επιλύεται πληθώρας επιμέρους  ζητημάτων τα οποία ανέκυψαν από την πρακτική εφαρμογή της κείμενης νομοθεσίας και αποτέλεσαν τροχοπέδη στην ταχεία ανάθεση των συμβάσεων, χωρίς, όμως, να γίνεται η οποιαδήποτε έκπτωση όσον αφορά στη διαφάνεια. Πράγματι, ο μέσος χρόνος που μεσολαβεί από την υποβολή των προσφορών μέχρι την ανάθεση της δημόσιας σύμβασης είναι μακράν ο μεγαλύτερος στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ανερχόταν σε 246 ημέρες και μειώθηκε δραστικά κατά 34 ημέρες μετά από την επιτυχή νομοθετική παρέμβασή μας, που έλαβε χώρα το έτος 2021. Ακόμα, όμως, και ο χρόνος των 212 ημερών παραμένει υψηλός και λαμβάνονται μέτρα για την περαιτέρω μείωσή του, που συνίστανται σε απλοποίηση διαδικασιών, συντόμευση προθεσμιών και αποτροπής της υποβολής παρελκυστικών προσφυγών. Καταρχάς, ενισχύεται η ΕΑΔΗΣΥ, η οποία εκδίδει ετησίως 2.700 αποφάσεις επί των προδικαστικών προσφυγών που ασκούνται στο πλαίσιο της διαδικασίας ανάθεσης και ειδικότερα, αυξάνονται κατά δύο τα Κλιμάκιά της. Περαιτέρω, αντιμετωπίζονται επιτυχώς δυσλειτουργίες του υφιστάμενου συστήματος που συντελούν σε καθυστερήσεις.   Συγκεκριμένα:

ΠΡΩΤΟΝ: Συντομεύονται οι διαδικασίες απ’ ευθείας ανάθεσης, χωρίς την οποιαδήποτε επίπτωση στην διαφάνεια. Πλέον η προθεσμία που τάσσεται στην ΕΑΔΗΣΥ προκειμένου να γνωμοδοτήσει σχετικά με τη νομιμότητα της προσφυγής στην εν λόγω διαδικασία συντέμνεται στο μισό, δηλαδή γίνεται δεκαήμερη, αντί της εικοσαήμερης που ίσχυε. Επίσης, θα αρκεί η δημοσίευση της πρόσκλησης της αναθέτουσας αρχής προς τους υποψηφίους στο ΚΗΜΔΗΣ και δεν θα απαιτείται πλέον η χρήση του ΕΣΗΔΗΣ, η οποία, χωρίς να συμβάλει στη δημοσιότητα, προκαλούσε άσκοπη γραφειοκρατική επιβάρυνση.

ΔΕΥΤΕΡΟΝ: Λαμβάνεται ιδιαίτερη μέριμνα για την προστασία των ευαίσθητων πληροφοριών συμβάσεων που άπτονται της ασφάλειας και της άμυνας της χώρας, απλοποιούμενης ταυτόχρονα της σχετικής διαδικασίας, καθόσον προβλέπεται η χρήση διαβαθμισμένης βάσης δεδομένων, αντί του διαβαθμισμένου πληροφοριακού συστήματος, το οποίο, όμως, δεν είχε δημιουργηθεί.

ΤΡΙΤΟΝ: Επιλύονται ζητήματα ελάχιστης σημασίας, όπως η θέσπιση πολλών λόγων αποκλεισμού σε μικρούς διαγωνισμούς, παρόλο που ουδέποτε είχε διαπιστωθεί η συνδρομή τους ή η επίπτωση της επιβολής ασήμαντων ποινικών ρητρών στο δικαίωμα υποβολής προσφοράς, τα οποία, χωρίς λόγο, καθυστέρησαν πολλές διαγωνιστικές διαδικασίες.

ΤΕΤΑΡΤΟΝ: Απλουστεύεται ο έλεγχος των προσφορών και μειώνεται, έτσι, ο φόρτος εργασίας των οργάνων του διαγωνισμού. Πλέον, θα υποβάλλονται δικαιολογητικά που θα αφορούν μόνο στον χρόνο κατά τον οποίο ο προσωρινός ανάδοχος προσκαλείται να αποδείξει ότι πληροί τις προϋποθέσεις συμμετοχής. Για τον χρόνο υποβολής της  προσφοράς του δεν θα απαιτείται η υποβολή των αντίστοιχων δικαιολογητικών. Θα αρκεί η υπεύθυνη δήλωσή του (ΕΕΕΣ), το περιεχόμενο της οποίας, πάντως, θα δικαιούνται να ανταποδείξουν τόσο η αναθέτουσα αρχή, όσο και οι άλλοι διαγωνιζόμενοι. Επιτυγχάνεται, έτσι, επιτέλους, ο έλεγχος των δικαιολογητικών σε ένα στάδιο, όπως προβλέπεται και στην Οδηγία 2014/24 και εξυπηρετούνται οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, που απαλλάσσονται από τη βάσανο συγκέντρωσης δικαιολογητικών για όλους τους διαγωνισμούς στους οποίους συμμετέχουν, χωρίς στις περισσότερες περιπτώσεις να χρειαστεί να τα χρησιμοποιήσουν.

ΠΕΜΠΤΟΝ: Συντέμνονται αδικαιολόγητα μεγάλες προθεσμίες. Για την άσκηση προδικαστικής προσφυγής κατά πράξεων της αναθέτουσας αρχής προβλέπεται προθεσμία 10 ημερών. Ειδικά όμως για την προσβολή της διακήρυξης η προθεσμία ήταν υπερδιπλάσια, δηλαδή 25 ημέρες. Τούτο συντέλεσε στο φαινόμενο της άσκησης παρελκυστικών προδικαστικών προσφυγών λίγο πριν ή ακόμα και μετά την διενέργεια του διαγωνισμού. Με το υπό ψήφιση νομοσχέδιο η ανωτέρω προθεσμία συντέμνεται στο απολύτως εύλογο διάστημα των 15 ημερών. Παράλληλα, ενισχύεται η διαφάνεια και η δυνατότητα δημοσίου ελέγχου των διαγωνισμών, αφού θεσπίζεται υποχρέωση ανάρτησης στην ΔΙΑΥΓΕΙΑ του συνόλου της διακήρυξης και όχι, μόνο, περίληψής της, όπως ίσχυε μέχρι τώρα.

ΕΚΤΟΝ:Εξορθολογίζονται τα ποσά των απαιτούμενων παραβόλων. Υπό το ισχύον καθεστώς, το παράβολο που απαιτείται για την προσφυγή στην ΕΑΔΗΣΥ είναι τριπλάσιο αυτού που πρέπει να καταβληθεί για την προσφυγή στα Διοικητικά Δικαστήρια. Δημιουργείτο έτσι, ουσιαστικά, κίνητρο για διαιώνιση της αντιδικίας. Αυτός που είχε ήδη χάσει 15.000 ευρώ συνεπεία της απόφασης της ΕΑΔΗΣΥ, δεν είχε λόγο να μην προσφύγει και στα Δικαστήρια, ακόμα και αν είχε μηδαμινές πιθανότητες, καταβάλλοντας, μόνο, 5.000 ευρώ επιπλέον. Κατόπιν τούτων, το παράβολο για την άσκηση αίτησης ακύρωσης στα Διοικητικά Δικαστήρια αυξάνεται έτσι ώστε να καταστεί ανάλογο με αυτό που απαιτείται για την άσκηση προδικαστικής προσφυγής. Σημειωτέον, ότι το ύψος στο οποίο καθορίζεται το παράβολο, που είναι αναλογικό, δηλαδή συναρτάται με την αξία της σύμβασης τη σύναψη της οποίας επιδιώκει ο προσφεύγων, έχει κριθεί συνταγματικό από πληθώρα αποφάσεων του Συμβουλίου της Επικρατείας. Επιπροσθέτως, εξειδικεύεται η διαδικασία επιστροφής του σε περίπτωση νίκης του προσφεύγοντα, αλλά και προβλέπεται ο διπλασιασμός του, αν κριθεί από το Δικαστήριο, ότι η αίτηση ήταν προδήλως αβάσιμη και ασκήθηκε με σκοπό την καθυστέρηση της διαδικασίας.   

– Οι διατάξεις του Γ Μέρους αποτελούν τομή στο πεδίο της ποιότητας και απαντούν αποτελεσματικά στις ανάγκες εναρμόνισης της εθνικής νομοθεσίας με τις διεθνείς και ευρωπαϊκές απαιτήσεις. Θεσπίζεται εθνική πολιτική ποιότητας και μηχανισμός διακυβέρνησης των σχετικών υποδομών για τη διασφάλιση της αποτελεσματικής εφαρμογής της. Ειδικότερα, συστήνεται Κυβερνητική Επιτροπή Ποιότητας, που θα καθορίζει τις σχετικές εθνικές πολιτικές και θα παρακολουθεί την εφαρμογή τους. Ο Ελληνικός Οργανισμός Τυποποίησης (ΕΛΟΤ) μετατρέπεται από νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου σε ανώνυμη εταιρία και αναλαμβάνει τη νευραλγική αρμοδιότητα της δημιουργίας Εθνικού Ψηφιακού Μητρώου Πιστοποιήσεων και Ελέγχων. Ομοίως, μετατρέπεται σε ανώνυμη εταιρία το νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου Εθνικό Σύστημα Διαπίστευσης, εκσυγχρονίζεται το θεσμικό πλαίσιο του Ελληνικού Ινστιτούτου Μετρολογίας και συνιστάται Εθνικό Συμβούλιο Μετρολογίας με κρίσιμες γνωμοδοτικές αρμοδιότητες.

– Το Δ Μέρος απαντά στην ανάγκη εκσυγχρονισμού του ρυθμιστικού πλαισίου για τις μεταποιητικές δραστηριότητες που ασκούνται στην Περιφέρεια Αττικής, το οποίο, παρά τις ριζικές μεταβολές, τόσο τεχνολογικής, όσο και νομικής φύσης, είχε παραμείνει, ουσιαστικά, το ίδιο από το έτος 2005. Οι παρεμβάσεις κινούνται γύρω από τους άξονες της διασφάλισης της προστασίας του περιβάλλοντος, αλλά και της ανάπτυξης της ανταγωνιστικότητας. Όσον αφορά στον πρώτο άξονα, προβλέπονται ειδικές ρυθμίσεις για την περιβαλλοντική αναβάθμιση των υφισταμένων εγκαταστάσεων, όπως η επέκταση της υποχρεωτικής εφαρμογής συστήματος περιβαλλοντικής διαχείρισης και η θέσπιση Δελτίου Βιομηχανικής Κίνησης, που θα περιλαμβάνει στοιχεία σχετικά με την ενεργειακή κατανάλωση, τις εκπομπές αερίων και τις λοιπές περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Όσον αφορά στον δεύτερο άξονα, διευκολύνεται ο εκσυγχρονισμός των υφισταμένων εγκαταστάσεων, αλλά και η ίδρυση νέων, που κρίνονται αναγκαίες για την κάλυψη νευραλγικών τομέων, όπως η αγροτοβιομηχανική παραγωγή και η δημιουργία περιβαλλοντικών υποδομών για την αποθήκευση και επεξεργασία αποβλήτων.

– Με το Ε Μέρος υλοποιείται η αυτονόητη υποχρέωση της Ελληνικής Πολιτείας για ενίσχυση της προστασίας των καταναλωτών με αναπηρία και για πλήρη ενσωμάτωση της Οδηγίας 2019/882. Συγκεκριμένα απαγορεύεται ρητά η επίκληση της προσβασιμότητας ως λόγου απαγόρευσης της διάθεσης προϊόντων και υπηρεσιών στην αγορά, θεσπίζεται δικαίωμα άσκησης συλλογικής αγωγής προς όφελος των καταναλωτών με αναπηρία και προβλέπονται κυρώσεις λόγω μη συμμόρφωσης στις διατάξεις για την προστασία τους.

– Στο ΣΤ Μέρος περιλαμβάνονται ειδικές ρυθμίσεις επείγοντος χαρακτήρα, όπως η σύσταση και τήρηση Μητρώου Απογραφής Ανελκυστήρων.

Συμπερασματικά, αντιμετωπίζεται με επάρκεια πλήθος ζητημάτων που άπτονται των αρμοδιοτήτων του Υπουργείου Ανάπτυξης. Είναι σημαντικό το γεγονός, ότι επιτυγχάνεται, απολύτως, ο συγκερασμός της ανάγκης εκσυγχρονισμού της κείμενης νομοθεσίας με τις απαιτήσεις για διαφάνεια και προστασία του περιβάλλοντος. Οι υπό ψήφιση ρυθμίσεις παρουσιάζουν, καθαρά, αναπτυξιακό χαρακτήρα και θα έχουν ορατές θετικές επιπτώσεις στις δραστηριότητες όλων των πολιτών και ιδίως των κατοίκων της Αττικής και των ευαίσθητων κοινωνικών ομάδων. Πράγματι, το υπό ψήφιση νομοσχέδιο δίδει απολύτως λογικές και εν πολλοίς αυτονόητες απαντήσεις σε απτά προβλήματα, κενά και στρεβλώσεις και υπό την έννοια αυτή θεωρώ ότι θα τύχει ευρείας αποδοχής, τόσο επί της αρχής, όσο και επί των επιμέρους άρθρων του.